Pani dziennikarka z Expressu Bydgoskiego i Nowości poprosiła o krótki tekst, dotyczący powodów, dla których rodzice zaniedbują dziś swoje obowiązki wychowawcze. Przyznaję się bez bicia – tekst jest krótki, mało odkrywczy i raczej ekspresowo i w sposób niezwykle powierzchowny porusza niezwykle istotny problem wymagający dokładnych badań i analiz. No cóż – czego nie robi się dla czytelników EB. Poniżej to, co dzisiaj znalazło się w dwóch gazetach z mojego regionu.

We współczesnym nam społeczeństwie coraz wyraźniej zaznacza się kryzys rozmaitych agend socjalizacji – szkoły, kościoła oraz rodziny. W wypadku tej ostatniej kryzys związany z socjalizowaniem najmłodszych członków społeczeństwa jest szczególnie wyraźny. Jakże często słyszymy, że rodzice nie mają czasu na spędzanie czasu z dziećmi oraz ich wychowywanie. Gdzie szukać przyczyn takiego stanu rzeczy? W skali makrospołecznej znaczącą rolę odgrywają tutaj coraz intensywniejsze procesy ruchliwości poziomej, a więc coraz większa powszechność sytuacji, w której rodzice, aby zarabiać pieniądze, zmuszeni są podróżować na duże odległości (zostawiając swoje pociechy same). Dużą rolę odgrywa tu również presja związana z ruchliwością pionową, a więc presja na osiągnięcia zawodowe, awans, ciągłe podwyższanie kwalifikacji – wszystko to osiągnąć możemy tylko i wyłącznie poprzez „odstawienie” rodziny na bok. Coraz częstsza jest sytuacja, kiedy role zawodowe kłócą się z tymi rodzinnymi, coraz częściej te pierwsze zwyciężają. Zwiększenie intensywności ruchliwości pionowej i poziomej niewątpliwie związane jest z przekształceniami ekonomicznymi społeczeństwa. Przyczyn tego, że rodzina staje się mniej ważna niż praca, należy jednak upatrywać również w zmieniających się wzorcach kulturowych. Globalna popkultura przekazuje wzorce lansujące styl życia oparty na sferze zawodowej, a nie rodzinnej. Mówiąc bardzo ogólnie – filmy, seriale, książki i inne dzieła popkulturowe wcale nie sprzyjają temu, że ludzie poświęcają się bardziej rolom rodzinnym niż zawodowym. Oczywiście nie jest to regułą, istnieją bowiem teksty „prorodzinne”, są one jednak w cieniu tych lansujących styl życia oparty na osiągnięciach zawodowych. To, że rodzinna pozbawiona jest dzisiaj swojej siły socjalizującej, wynika również z jej przemian wewnętrznych. Wszechobecny dzisiaj model rodziny nuklearnej wyparł dominujący kiedyś model rodziny wielopokoleniowej. W wypadku ostatniego modelu mieliśmy do czynienia z sytuacją, gdzie role wychowawcze wobec najmłodszych przyjmowali nie tylko rodzice, ale i dziadkowie, wujkowie oraz inna bliższa bądź dalsza rodzina. W pewnym sensie każdy odpowiedzialny był za wychowanie młodych. Najczęściej wynikało to z tego, że wszyscy mieszkali pod jednym dachem. Dzisiaj sytuacja, w której rodzice zastępowani są w wychowywaniu przez innych członków rodziny, jest coraz rzadsza. Dziś dziadków i innych krewnych coraz częściej zastępują inne agendy socjalizacji, takie jak przedszkole, szkoła czy rówieśnicy.